31 Mart 1918: Gerçek Soykırım

Bolşevik bayrağı altında birleşen Ermeni çeteleri, Azerbaycan’ın Bakü, Nahçıvan, Guba, Gusar, Şamahı, Lenkeran şehirlerinde Azerbaycan halkına katliam yaptılar. Tarihçilerin değerlendirmelerine göre sadece 29-31 Mart günleri arasında Bakü’de 20 binden fazla Azerbaycanlı katledildi. Katliamın başlıca nedeni Azerbaycan’ın bağımsızlığının engellenmesi ve Bakü’nün iktisadi ve siyasi önemine ilişkindi. Rusya için Bakü büyük önem taşıyordu. Bu, Lenin’in “Bakü petrol, ışık ve enerjidir” sözlerinden de açık anlaşılıyor. Ancak Ermenilerin de kendi amaçları vardı. Ermeni komünist-Stepan Şaumyan’ın şu fikirleri Mart katliamının iç yüzünü anlatıyor: “Biz, süvari desteğe ilk silahlı hücum bahanesiyle, bütün cephe boyu hücuma geçtik. Bizim 6 bin kadar silahlı adamımız vardı. Aynı zamanda Taşnaksutun’un da 3-4 bine yakın milli destekleri vardı. Onların katılımı iç savaşa milli katliam karakteri verdi ve bu kaçınılmazdı. Biz buna bilinçli şekilde yaptık”

Ermeni silahlıları Bakü’de 30 bin, Guba’da 16 bin, Şamahı’da 10 bin Lenkeran, Nahçıvan ve diğer il ve kazalarda toplam 100 bine yakın Azerbaycanlıyı katlettiler. Günümüzde bu il ve kazalarda toplu mezarlar bulunmaktadır.

İngiliz yazar Peter Hopkirk “Bitmeyen Oyun” adlı kitabında şunları yazıyor: “İngilizler, Almanların ve Türklerin Hindistan’a giden yolunu kesmek, Ermeniler, Doğuda ve Batıda zengin Azerbaycan topraklarına sahip olmak, Ruslar ise zengin Bakü petrolüne sahip çıkmak istiyorlardı. Mart olayları gösteriyor ki, Türklere karşı mücadelede tüm Ermeniler birleşmişti.”

Mart katliamı bir halkın kitlesel soykırıma maruz kalmasıydı. 1918 yılının Mart ayında Bakü’de yapılanlar, Azerbaycan halkının tarihinde en büyük soykırım oldu. Bu katliam ve sürgün politikası, Enver Paşa’nın kardeşi Nuri Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun, “Kafkas İslam Ordusu” adıyla, 1918 Mayıs’ında Azerbaycan’a gelmesiyle durduruldu. Yaklaşık dört ay süren bir askeri harekatla taciz sona erdirildi.

Haydar Aliyev’in 27 Mart 1998 tarihinde verdiği kararla, 31 Mart ‘Azerbaycanlıların Soykırım Günü’ ilan edildi.

Gündem, 31 Mart 2012 15:57