Takas Anlaşması ile İsrail Kaybetti

İran ile Türkiye ve Brezilya arasında dün Tahran'da varılan uranyum takası anlaşmasına ilişkin haber ve yorumlar bugün de dünya basınında geniş yer buldu.

İngiltere'nin Financial Times gazetesi gelişmeyi başyazısında ele alarak, "anlaşmanın Tahran'ın nükleer programına ilişkin pazarlıklarda girilen labirentten çıkış için bir seçenek olabileceği" yorumunu yaptı.

BM Güvenlik Konseyi'nin geçici üyesi olan Türkiye ve Brezilya'nın anlaşmadaki rolleriyle ilgili FT'deki yazıda şu ifadeler yer aldı:

"Bir alternatif yaklaşıma sahip olduklarını göstermek, gelişmekte olan her iki gücün de çıkarınadır. Her iki ülke de kendilerini, Türkiye örneğinde Batı ile Müslüman dünya, Brezilya örneğinde ise yine Batı'yla gelişmekte olan dünya arasında varolan güvensizliği giderme konusunda bağımsız oyuncular olarak konumlandırıyor."

İRAN'IN TÜRKİYE'YE GÜVENMESİ DAHA KOLAY
İran'ın Türkiye'ye güvenmesinin daha kolay olduğunu yazan gazetede, "İran gerçekten ciddiyse, bu anlaşma, İsrail'le bölgeyi ve dünyayı bir felakete sürükleyecek olası bir çatışmayı önleyecek en iyi şanstır. Kesin olan ise, bu gelişme Türkiye ve Brezilya'ya alınacak barışçı sonuçta önemli bir pay verecektir. Bu olumlu bir değişim" denildi.

YAPTIRIMLAR ARTIK ZORLAŞTI
Guardian gazetesi anlaşmaya iç sayfalarında yer vererek, Batı'nın bu anlaşmayı reddetmesinin zor olduğunu kaydetti ve bazı diplomatlara atfen, BM'de İran'a yönelik yaptırım kararı alınmasının bu anlaşmanın ardından zorlaştığına dikkati çekti.

WASHINGTON'U YARDIMCI OYUNCU YAPTILAR
Daily Telegraph gazetesi, varılan anlaşmanın geçen sonbaharda Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEK) gündeme getirdiği, ancak İran'ın reddettiği öneriye benzediğini vurguladı.

Times ise, anlaşmayla ilgili olarak "Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'nın Beyaz Saray'ın İran konusunda uluslararası bir çözüm bulunmasına yönelik inisiyatifini çalarak, Washington'u yardımcı oyuncu konumuna soktuğu" yorumunu yaptı.

YAPTIRIMLAR BİR DAHA MI ERTELENECEK?
Konu İsrail basınında da geniş yer buldu.

Haaretz gazetesinde Zvi Bar'el imzasıyla "Neden İran Türkiye'yi nükleer anlaşma için dürüst bir aracı olarak görüyor" başlığıyla yayımlanan yorumda, "Türkiye ile İran'ın anlaşmanın başarısını paylaştığı, Brezilya'nın İran'la ticaret hacmini 10 milyar dolara çıkaracak anlaşmalar yaptığı" kaydedildi.

ANLAŞMADAN EN KAZANÇLI ÇIKAN TÜRKİYE
"Yine de anlaşmadan en kazançlı çıkan Türkiye" ifadesine yer verilen yazıda, Türkiye ile İran arasındaki 10 milyar dolara ulaşan ticaret hacmine işaret edilerek, "İran'a yaptırımlar uygulanmış olsaydı bu Türk ekonomisi için olumsuz sonuçlar doğurabilir, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın partisi siyasi olarak sıkıntılarla karşı karşıya kalabilirdi" görüşü savunuldu.

"Buna karşılık, Türkiye'nin yaptırımları desteklememe kararı alsa bu kez de kendisini ABD ve Avrupa ülkeleri ile ilişkilerinde bir krizin içinde bulabileceği" öne sürülen yazıda, "ABD'nin, 'İran'ın zaman kazanmak için Türkiye'yi kullanıyor olabileceği' uyarılarına rağmen, anlaşmayı yapmak için Türkiye'nin büyük çaba gösterdiği" vurgulandı.

"İran neden Türkiye'yi dürüst bir aracı olarak seçip, BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyeleri yerine anlaşmayı onunla yaptı" sorusu yöneltilen yazıda, "İki ülkenin arasındaki iyi ilişkiler kuşkulardan arınmış değil. Ama İran ve Türkiye'nin her ikisi de Ortadoğu'daki nüfuzlarını genişletme politikası benimsemiş durumdalar. Bu nüfuz politikası, rekabetten çok işbirliğine dayanıyor" görüşü dile getirildi.

İRAN VE TÜRKİYE STRATEJİK ORTAK OLDU
"Uranyum takası anlaşmasının, bir NATO üyesi veya ABD'nin Afganistan'da da müttefiki olan Türkiye'nin konumuna herhangi bir zarar vermeksizin, İran ve Türkiye'yi stratejik müttefik haline getirdiği" ifade edilen yazıda, "ayrıca bu anlaşmanın Türkiye'nin İsrail ile ilişkilerini kesme koşuluna bağlı olmadığı" belirtildi.

Yazıda, "Eğer anlaşma, önündeki beklenen tüm engelleri aşabilirse Türkiye, 'arabulucu' olarak yeni bir konum elde edecektir. Bu konum, özellikle de İsrail-Suriye barış sürecinde olmak üzere, bölgedeki diğer uzlaşmazlıkların çözümünde de kullanılabilecektir. Ama, tüm bunların yerine, anlaşma başarısız olup, İran'a yaptırımlar da uygulansa Türkiye yine de bir anlaşmayı neredeyse başarmış bir ülke olarak hatırlanacaktır. Ancak sonrasında, yaptırımların sonuçlarıyla uğraşmak durumunda kalacaktır" yorumunda bulunuldu.

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİN KÖTÜYE GİTMESİNDEN ENDİŞELİYİZ
Yedioş Ahronot gazetesi de konuyla ilgili haberi, "Brezilya ve Türkiye Ahmedinejad'a İran'ın silahlanma planlarına zarar vermeyecek bir anlaşma sundu" başlığıyla verdi.

"İki ülkenin uluslararası alanda puan kazandıkları ve ABD'nin yaptırım planlarını dayanaktan yoksun bıraktıkları" ifade edilen haberde, "İsrail'in anlaşmaya şimdilik bir karşılık vermeme kararı aldığı" kaydedildi. Haberde ayrıca, "İsrail'in Türkiye ile ilişkilerin kötüye gideceğinden endişeli olduğu" belirtildi.

İSRAİL YENİLDİ
Maariv gazetesi de "Anlaşma ve endişe" başlığı altında, İsrailli yetkililerin, "İranlıların dünyayı bir kez daha aldattığını" belirttikleri görüşlerine yer verdi.

"İsrail yenildi" ara başlığı altında, "ülkenin diplomatik çabalarının ve aralıksız baskılarının şimdilik sonuç vermediği, yaptırım kararı an meselesiyken İran'ın ortaya yeni bir kart koyduğu" belirtildi.

"İsrail'in endişeli olduğu" ifade edilen haberde, "Yine son gülen Ahmedinejad oldu" denildi.

Siyaset, 19 Mayıs 2010 22:14