Rusya, Düğüm Çözmeyi Öğretti

Suriye sorununun barışçıl çözülme şansı 9 Eylül Pazartesi ortaya çıktı. Bu tarihte ABD Dışişleri Bakanı John Kerry Londra’da düzenlediği basın toplantısında bir miktar hicivle “Esad rejimi silahlı müdahaleyi, tüm kimyasal silahları gelecek hafta süresince uluslararası topluma devretmesi durumunda önleyebilir” demişti. Bunun ardından Amerikan basını dâhil olmak üzere pek çok gözlemci ABD Dışişleri Bakanının bu açıklamayı, sonuçlarını düşünmeden yaptığını düşünmüşlerdi. Ancak Moskova’da bu açıklama duyuldu ve aynı akşam Dışişleri Bakanlığında acil basın toplantısı düzenlendi. Basın toplantısında konuşan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, büyük ihtimalle Suriye anlaşmazlığının dönüm noktası olarak tarih kitaplarına geçecek bir açıklamada bulundu:

Suriye yönetimini yalnızca kimyasal silahların korunduğu yerlerin uluslararası denetime verilmesi konusunda değil bunun ardından silahların imha etmesi ve ayrıca Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne tam üyeliği gerçekleştirmeye çağırıyoruz.

Ardından Suriye bu açıklamaya hızlı bir şekilde tepki gösterdi. Şam makamları yaptıkları açıklamada kimyasal silahları vermeye hazır olduklarını söylediler. Ertesi gün ise Rusya ABD’ye Suriye krizinin aşamalı çözüm planını sundu. Planın ilk adımı olarak Suriye’nin Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne katılması öngörülüyordu. İkinci adım olarak Şam’ın kimyasal silah saklama ve üretim yerlerini ilan etmesi düşünüldü. Üçüncü adımı, uluslararası uzmanlara, bu yerlere erişim hakkı verilmesi teşkil ediyordu. Planın son maddesinde ise kimyasal silahların nerede ve kimler tarafından imha edileceğine yönelik ifadeler yer alıyordu. Suriyeliler bu planı kabul ettiler ve Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne girdiklerini duyurdular. Kerry ve Lavrov, kimyasal silahların uluslararası denetime devredilmesi konusunu Cuma günü Cenevre’de görüşmeye başladılar. Görüşmeler gizli yürütüldü.

Cumartesi ise taraflar hareket planı konusunda anlaştılar. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve ABD Dışişleri Bakanı John Kerry görüşme sonrası düzenledikleri basın toplantısında gazetecilere yaptıkları açıklamada prensipte anlaşmaya ulaşıldığını duyurdular. Rusya ve ABD, bir hafta süresince Suriye’nin kimyasal silah listesini sunması ve daha sonra silahların imha edilmesi konusunda anlaştılar. Kerry yaptığı açıklamada bu amaca ulaşılması için hesap verebilirlik, zamanında alınacak önlemler ve şeffaflık gerektiğini söyledi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov yaptığı açıklamada Sankt Peterburg G 20 zirvesinde Başkan Putin ve Başkan Obama arasında yapılan görüşmede konulan hedefe ulaşıldığını söyledi. Lavrov “Konuyla ilgisiz olmayan söylemi büyük oranda bir kenarda bırakıp Suriye kimyasal silahlarının uluslararası denetim altına alınması ve sonrasında imha edilmesi konusunda pratik çözüm yolları bulunması yönünde profesyonel uzlaşı üzerinde yoğunlaşmayı başardık” dedi.

Elbette, uzlaşılan yaklaşımlarda güç kullanımından, otomatik yaptırımlardan bahsedilmiyor. Tüm ihlaller, ikna edici ve ikircikli olmayacak şekilde Güvenlik Konseyi’nde ispat edilmelidir.

Rusya ve ABD, 2014 yılının ortasına kadar Suriye kimyasal silah cephaneliğini imha etmek için uğraşacaklar. Denetçilerin Suriye’ye, Kasım ayı öncesinde gelmeleri gerekiyor. Kimyasal silah kullanmaktan suçlu olanların cezalandırılması konusu ise BM Güvenlik Konseyinde daha sonra görüşülecek.

Siyaset, 15 Eylul 2013 19:17