Radio Liberty ile röportajında sözde “cumhuriyet”in bölgesel ve yerel yönetiminden sorumlu yönetim başkanı Sergey Nasibyan “Bu karar Ağdam`da yaşayan Ermenilere arazilerin verilmesi ve diğer iç sorunların çözülmesi için kabul edildi. Ağdam`a henüz statü verilmedi. O yerleşim merkezi gibi Askeran Kentsel topluluğuna dahil edildi” diye açıkladı.

Ağdam XVIII. yüzyılda Karabağ hanı Penahali Han tarafından kurulmuştur. Ermenilerin verilerine göre, şu an Ağdam`da daha çok tarım ve hayvancılıkla uğraşan 360`dan fazla kişi yaşamaktadır. 1928`de şehir statüsü almıştır. İdari merkezi Ağdam şehridir. 1993 yılının yazında Ermenistan Silahlı Kuvvetleri`nin desteğindeki Ermeni güçler tarafından işgal edilmiştir.

Ağdamlılar 17 yıldır şehitlerine ağlıyor

Azerbaycan kaynaklarına Göre, 23 Temmuz 1993'de gerçekleşen vahşi Ermeni işgalinde, Ağdam'da 5 Bin 897 Müslüman Türk şehit oldu.

Toplam bin 154 kilometre kare büyüklüğünde ve 153 bin nüfusu olan Ağdam, Azerbaycan'ın en kadim toprağı sayılıyor. İşgalin sona erdirilmesi planlanan ilk beş bölge içinde yer alıyor. Yukarı Karabağ'a sınır şehri terk etmek zorunda kalan halk, Azerbaycan'ın 64 ayrı bölgesinde mülteci olarak yaşıyor. Bölge halkı evlerine dönecekleri günü bekliyor.

Ermenistan Yukarı Karabağ'da 1988'de işgale başladığında ilk hareketlenen illerden biri de Ağdam'dı. Eline av tüfeğini, küçük silahlarını alan şehir halkı Hankendi bölgesine doğru harekete geçerek işgalin önünü kesmek istedi. Sovyetler Birliği devam ettiği için şehrin ileri gelenleri halkın bu şekilde savaşa girmesine izin vermedi. Yukarı Karabağ açısından önemli bir kapı olan Ağdam iç karmaşanın kurbanı oldu.

Ağdam'a da girmek isteyen Ermeniler halkın direnişi karşısında uzun süre hedeflerine ulaşamadı. Fakat 1993 yılında Rusya'nın da askeri desteğini aldığı iddia edilen Albay Suret Hüseynov, Azerbaycan yönetimi Ebülfez Elçibey'i darbeyle devirince, Ağdam da o karışık siyasi olaylarda trajik kaderini yaşadı.

Tanıkların ifadelerine göre, Albay Suret Huseynov'un 709 No'lu askeri birliği Ağdam'ı sözde korumaya gitmişti. Fakat birliğin askerleri Ağdam halkının elinden silahlarını alarak kendilerini de bölgeden çıkardı. Ermeniler kente saldırı düzenledikleri sırada Hüseynov'un birliği paniğe kapılarak kenti terk etti. Ermeniler Ağdam'a cesaret edip bir kaç gün girememişlerdi. Ağdam halkının mertçe karşılık vermelerinin defalarca tanığı olan Ermeni işgalciler, kentin savunmasız olduğunu fark ettiler. Böylece 23 Temmuz'da Ağdam'a girerek zaferlerini ilan ettiler.

Ağdam'ın ardından birkaç ay içinde Azerbaycan'ın diğer bölgeleri Fuzuli, Cebrayıl, Kubatlı ve Zengilan da aynı kaderi paylaşmıştı.