Erzurum'da merkeze bağlı Yeşilyayla, Aziziye ilçesine bağlı Alaca ve Pasinler ilçesine bağlı Tımar köylerinde yapılan kazılarda, Ermeni çeteleri tarafından yapılan katliamın bulguları gözler önüne serildi.

Atatürk Üniversitesi (A.Ü) öğretim üyelerinin gözetiminde 1 Temmuz 1986'da Alaca'da, 7 Ekim 1988'de Yeşilyayla'da ve 7 Temmuz 1993'de de Tımar köyünde yapılan kazılarda, mermi kovanları, Kur'an-ı Kerim parçaları, kırık kafatasları, sigara tabakaları ve takı malzemeleri bulundu.

A.Ü Türk Ermeni İlişkilerini Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Erol Kürkçüoğlu, Erzurum'da yapılan kazılarda Alaca'da 268, Yeşilyayla'da 95 ve Tımar köyünde ise 300 insan iskeletine rastlandığını bildirdi.

Şehir merkezindeki katliamların Yanıkdere Karskapı, Yakutiye Kışlaları, Ezirmikli Osmanağa ve Mürsel Paşa konakları, Gölbaşı Hacı Ahmet Hanı, İstasyon barakaları ve Firdevsoğlu kışlalarında olduğunu vurgulayan Kürkçüoğlu, şunları kaydetti:

''Erzurum merkezinde 9 bin 553 olmak üzere, çevre illerle birlikte 50 bine yakın insan Ermeni çeteleri tarafından katledildi. Rus Yarbay Tverdo Khlebov'un, birliğine çektiği telgraf, katliamın şiddetini ortaya çıkarmaktadır. Rus Yarbay Khlebov, 'Bizi buradaki görevden alınız. Ermeni eşkıyalarının masum insanları öldürmesine seyirci kalmamız mümkün değil' diyerek, Türk insanının bizzat katliama uğradığını söylemiştir.''

Kürkçüoğlu, Erzurum merkezde Ermeni katliamı sonucu ölenlerin şu anda Yüzüncü Yıl Parkı'nın bulunduğu alana gömüldüğünü anlatarak, ''Ermeni çeteleri genellikle yaşlı, kadın ve çocuktan oluşan savunmasız insanları hedef almıştır. Doğu ve Güney Doğu Anadolu'da 185 toplu mezar var. Bunların 9'unu bilim dünyasına kazandırdık'' diye konuştu.

VAN'DA ZEVE ŞEHİTLİĞİ KAZISI

Doğu Anadolu Bölgesi'nde 1915-1918 yılları arasında yaşanan Ermeni olayları ile ilgili Van'da da 1990 yılında Zeve Şehitliği'nde toplu mezar kazısı yapıldı.

Van'a 18 kilometre uzaklıkta bulunan Çitören köyü yakınında yer alan Zeve Şehitliğinin güney yamacında, 4 Nisan 1990'da, Van Müzesi ve Yüzüncü Yıl Üniversitesi tarafından kazı çalışması başlatıldı.

1915 yılında Ermeni çetelerinin saldırılarına tanıklık eden İbrahim Sargın'ın yer göstermesi ve bazı belgeler ışığında 4 metrekarelik alanda başlatılan kazı çalışmalarında, kadın ve çocuklara ait olduğu değerlendirilen 12 adet ceset bulundu.

KARS'TAKİ KAZI ÇALIŞMALARI

Kars'ta, Ermeniler tarafından Derecik ve Subatan köylerinde yapılan kazılarda da, Ermeniler tarafından katledilen toplam 930 Türk'e ait bulgular açığa çıkarıldı.

Kars Müze Müdürü Necmettin Alp, 2003 yılında merkeze bağlı Derecik köyünde Ermeni çeteciler tarafından yapılan katliamları belgelemek üzere 9 gün süren şehitlik kazısı yapıldığını söyledi.

IĞDIR'DAKİ KAZILAR

Iğdır'da merkeze bağlı Oba ve Hakmehmet köyleri ile Tuzluca ilçesine bağlı Gedikli köyünde ortaya çıkarılan toplu mezarlar, 1. Dünya Savaşı sırasındaki asıl soykırımın, Ermeni çeteler tarafından yapıldığını ortaya koyuyor.

Ermeni çetelerin Rus işgaline uğrayan Oba köyünde gerçekleştirdiği ve tarihte ''Tandır Katliamı'' olarak anılan olayda yaşamını yitirenlere ait toplu mezar, 1 Mart 1986'da kazıldı. Kazıda, katliamı doğrulayan 90'a yakın insan iskeleti, kırık kafa tasları, mermi kovanları, erimiş demir parçaları, yanık ahşap parçaları ve cam kırıkları bulundu.