Zeynebiye.com: Çocuklara Oruç Ne zaman Farz Olur?

Bismillahirrahmanirrahim

Öncelikle mübarek Ramazan ayı münasebetiyle tüm Müslümanların bu ayını tebrik ediyorum. Allah'tan bizleri bu rahmet ayından rahmet alabilecek kabiliyete kavuşturmasını diliyorum. Ümmet olarak, Allah'ın rahmetini celb edelim, tam manasıyla Ümmet-i Merhume, "rahmete ulaşmış ümmet olalım." Bizleri ümmet olarak birleştirmeye çalışanlara Allah başarı versin, bizim aramıza nifak, fitne, mezhep kavgası sokarak bizleri birbirimizden uzaklaştırmaya çalışanlara Allah fırsat vermesin.

Oruç ile ilgili konuları, çocuklar üzerinde incelerken, tabii ki orucun belli bir yaşa ulaşanlara farz olduğunu görürüz. Bazen çok büyüklerden o farz kalkar; oruç tutmaya dayanamayacak kadar yaşlanmış olanlara da oruç farz değildir. Çocuklarla yaşlıların her ikisinde de geçerli bir mazeret vardır; "dayanamamak." Allah kullarını, onların güçleri kadar mükellef kılmıştır.

Çocuklar kız çocuklar ve erkek çocuklar olmak üzere iki kategoride değerlendirilmelidir. Kız çocukları 9 yaşını tamamlayıp 10. yaşlarından gün aldıklarında mükellef sayılırlar, bütün müslümanlara farz olan şeyler, onlara farz olur.

Erkek çocuklar, 15 yaşını tamamlayıp, 16 yaşlarından gün aldıklarında mükellef olurlar. Fakat bu yaş, kameri yıla göre hesap edilmelidir. Yani ay takvimine göre hesap edilmelidir. Güneş takvimine göre hesap edilirse, o mükellefiyet zamanı birkaç ay kaçırılmış olur.

Buna göre, Güneş yılı 365 gün iken, Ay yılı takriben 355 gündür. Arada 10 gün kadar fark vardır. Demek ki her yıl, Ay yılı, Güneş yılından 10 gün daha önce biter. Bu bakımdan, ülkemizde Güneş yılına göre işlem görüldüğü için, kız çocuklarının 9 yaşını doldurmasına 3 ay kala, Ay yılı ile onun yılı dolmuş olur. Çünkü 9 senede 90 gün eder, her yıl 10 gün farkettiği için, bu da 3 aya tekabül eder.

Erkek çocuklarda, 15 yaşını tamamlamasına ve 16'dan gün almasına 5 ay kala 15 yaşını tamamlamıştır demektir. Çünkü 15 yılda 150 gün eder 10'ar günden ve bu da yaklaşık 5 ay gibi bir zamana tekabül eder, dolayısıyla herkes kendi çocuğunun hesabını buna göre yapması gerekir.

Bu hesap yalnızca oruç için değil, aynı zamanda namaz için de böyle hesap etmek gerekir, kız çocuklarının örtünmesi açısından da.

Mükellefiyet yaşlarını hesap eden her anne-babanın, çocuklarına mükellefiyet sorumluluklarını öğretmeleri gerekmektedir. Abdest, gusül, hangi gusül kimlere farzdır, gibi konularda anne-babalar çocuklarına bilgi verirler, ayrıca onları camilere alıştırarak, camilerdeki alimlerden de bu bilgileri almaları sağlanabilir.

Ayrıca konu ile ilgili kitaplar alarak onları bu konularda bilinçlendirebilirler. Her ailenin evinde mutlaka taklit ettiği müçtehidin ilmihal kitabı bulunmalıdır, herhangi bir meselede bilgi edinmek istiyorlarsa o kitaba müracaat ederek öğrenmeleri için.

Hanımlar ve gençler ve için özel ahkam kitapları hazırlanmıştır, o kitapları temin ederek kendileriyle ilgili hükümlere ulaşabilirler. Yine çocuklar için de kitaplar hazırlanmıştır, aileler bu kitapları alarak çocuklarını yetiştirmeye teşvik etmelidirler.

Zeynebiye.com: Çocuklara Oruç Eğitimi Nasıl Verilmelidir?

Çocuklara sadece oruç eğitimi değil, çocukların ileride, dinini, inancını, sağlıklı yaşaması için, her konuda onlara yardımcı olmak gerekir. Yaşları gelmeden hem görevlerini kolayca yapmaları, hem de esasen "Ağaç yaşken eğilir" atasözünden yola çıkarak o körpe yüreklere zamanında inanç tohumlarını ekmeliyiz.

Onlara Allah saygısını, Allah sevgisini, Peygamber sevgisini öğretmeliyiz, imamlarımızın kim olduğunu öğretmeyiz. Onlara neden ihtiyacımız vardır, onları neden tanımak durumundayız, bunların mantığını çocukların kavrayacağı şekilde kısa cümlelerle öğretmemiz gerekir. Ebeveynlerin, büyüklerin, abilerin, ablaların, bunu anlatabilmeleri için, öncelikle kendilerinin buna hazırlanması, kafalarında tasarlamaları gerekir.

Çocuklar daha çabuk öğrenir, daha çabuk kavrar. Bu nedenle mutlaka yapmak zorunda oldukları ibadetlerde okunacak şeyleri onlara ezberletmek gerekir. Öncelikle Kelime-i Şehadeti öğretmek gerekir. Hangi ibadette, neler okunur, mutlaka okumak zorunda oldukları duaları, zikirleri öğretmek lazımdır.

Usuluddini, Furuuddin'i, öğretmek gerekir. Namazı, çocukları yanımıza alarak onları teşvik ederek, onlar için de seccade sererek, onlara mühür(dondurulmuş toprak tablet) vererek, onların namaz kılmasını sağlamaya çalışmak gerekir. Zamanında bu tür şeylere heveslensin, bunları yapmanın mutlululuğunu yaşasın diye.

Hz. Resulullah (saa)'ı, Allahu Teala bizler için en güzel örnek olarak tanıtmıştır Kuran-ı Kerim'de. Her şeyde en güzel örnek O'dur. Namaz kılmakta da en güzel örnek O'dur.
Burada bir örnek vereceğim, Hz. Peygamber, İmam Hüseyin (as)'ın elinden tutarak namaza getirdi. Hz. Hüseyin'in dili geç açılmıştır. O kadar gecikti ki dilinin açılması, dilsiz olacağı yönünde endişe hasıl oldu. Hz. Peygamber namaza getirdi, kendisi namaza girme tekbiri(tekbiretu'l-ihram) getirecek, fakat Hz. Hüseyin onu telaffuz edemiyor. Hz. Peygamber altı kez tekrarladı, cemaatte Peygamberle birlikte tekrarladı. Hz. Peygamberin yedinci tekrarlayışında Hz. Hüseyin de "Allah-u Ekber" dedi ve Hz. Peygamber namaza devam etti.

Bu en güzel örnektir, öyle ki biz de bu örnekteki gibi, çocuklarımızın öğrenmesine sabır göstermemiz, onlara toleranslı davranmamız gerekir.

Oruç konusunda İmam Cafer-i Sadık (as) buyurur ki, "Biz çocuklarımızı öğlene kadar oruç tutmalarını emrederdik." Böylece onlar, oruç tutmanın mutluluğunu yaşamış olurlar hatta zamanla, "büyük orucu" tutmaya heves eder ve nihayet onu başarırlar. Bu onların hayatında olumlu olarak çok büyük şeyler kazandırmış olur.

İmamımızın bu öğretisinden yola çıkarak, çocuklara öğlene kadar bile dayanamayacaklarsa, onlar için saat dilimi bölerek, "Sen şu saate kadar oruç tut" diyebilmeliyiz. Sonuçta onlara uygulanan bir eğitimdir.

Ayrıca onları sahura kaldırmak da önemlidir. Hepimiz çocuk olduk, büyüklerin sahura kalktıklarında, o telaşenin sesleri kulağımıza geldiğinde bizler de heyecanlandık, bizleri de uyandırsalar, bizler de katılsak diye. Hatta sahura kalkmanın ayrıca bir sevabı vardır. Gençlerimiz mutlaka sahura kalksın, seher dualarına eşlik etsinler. Ayrıca küçük çocuklarımız da sahura kalkıp bizimle birlikte o sofra adabını öğrensinler ve ruhen hazırlansınlar. Niyet öğrensinler, iftar, imsak gibi kavramları o yaşta öğrensinler.
Ebeveynler böylelikle çocuklarının ahiretlerine de yardım etmiş olurlar. Bu, her anne babaya farzdır.

Zeynebiye.com: Oruç Tutmak İstemeyen Çocuklar İçin Ne Yapılmalı?

Oruç tutmak istemeyen çocukları zorlamamak gerekir. Onları Allah muhafaza, yalan konuşmaya zorlamak çok yanlıştır. Onların dayanabileceği kadar zaman verip, gizlide oruçlarını yemeden yaratanına karşı dürüstçe ibadet etmesini sağlamak lazımdır. Eğer öğlen ezanına kadar tutabiliyorlarsa onları öyle teşvik etmek gerekir.

Ayrıca, yaşı dolmuş olmasına rağmen oruç tutamayacak çocuklar vardır. Özellikle kız çocukları 9 yaşını tamamlamış olmasına rağmen bünye olarak zayıfsa ve oruç tutması ona aşırı meşakkate neden olacaksa, İslam'da Harec denen kavram vardır. Harec derecesine ulaşıyorsa, onların oruç tutmamaları gerekir ve her günü için fidye vermeleri gerekir. Fidye 800 gr takriben buğday vb.. yiyecektir. Bir fakire 800 gr hesap ederek vermeleri gerekmektedir, ayrıca kazasını da büyüdüklerinde ya da uygun mevsimlerde tutmaları gerekmektedir.

Zeynebiye.com: Oruç Tutacak Çocuğu Olan Ailelere Tavsiyeleriniz Nelerdir?

Ailelerin onlara orucun önemini anlatmalarını ve bunun bir işkence olmadığını, Allah'ın kullarına işkence yapmayacağını, orucun amaç ve felsefesini, onların kavrayabileceği şekilde anlatmaları gerekir. Bunun bir aşk meselesi olduğunu, Allah'ın sevgisi için oruç tutulduğunu, aynı zamanda bunun insana sağlık, direnç, irade ve azimli olmak açısından çok şey kazandırdığı öğretmelidir.

İslam'da aç karnına hükmetmek mekruhtur, aç mide verilen karara etki edebilir diye.  Mide aç iken insan daha hassas olur, oruçlu iken kimse bunun arkasına gizlenerek asabileşip saldırganlaşmasın ve bunun faturasını başkalarına çıkarmasın. Dolayısıyla çocukların da acıkınca daha hassas olacaklarını göz önünde bulundurarak onların nazlarına biraz daha toleranslı yaklaşmalarını tavsiye ederim.

Allah tüm müminlerin ibadetlerini ve oruçlarını kabul etsin. Evlatlarını salih evlatlar etsin inşallah.