17 Şubat 1992 günü, Rus askerlerinin desteği ile Ermeni silahlı çeteleri tarafından gerçekleştirilen Hocalı saldırısı, Dağlık Karabağ katliamının da başlangıcı sayılıyor.  
17 Şubat 1992 günü Ermeni çeteleri ve Hankent'de yerleşen 366. Rus piyade alayı Hocalı'yı önce işgal etti, sonra korkunç bir katliam başlattı. Bir gün içinde, iki kasaba ve 38 köyden oluşan kasabada insanlar canlı canlı yakıldı, çocuklar, yaşlılar katliama kurban gitti. 

Yüzlerce Azeri`de esir alındıktan sonra başları kesilerek öldürüldü. Hocalı'de yapılan katliam sadece insanları öldürmekle sınırlı kalmadı, kasaba ve köy kabristanlıkları dağıtıldı, ormanlar yakıldı, köyler haritadan silindi. 

HOCALI KATLİAMINA GİDEN YOL 

Hocalı 'de gerçekleştirilen katliama giden süreçte, Ermeni gönüllülerden oluşan silahlı gruplar Ruslar tarafından Karabağ'a yerleştirildi. Ardından Gorbaçov, 25 Temmuz 1990'da yayımladığı bir kanun ile SSR (Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti) kanunları dahilinde olmayan silahlı grupların kurulmasını yasakladı ve kanunsuz olarak saklanan silahlara el konulmasını sağladı. Bu kanunla birlikte Azerbaycan'ın bütün bölgelerinde av silahları da dahil olmak üzere silahlar toplandı. Dağlık Karabağ'da ise bu görev Rus askerleri tarafından yerine getirildi. 1990 yılının Ağustos ve Eylül aylarında Ermeniler saldırılarını doğrudan Azerilere yöneltmeye başlayarak, otobüs baskınları, yol kesme gibi terör eylemlerine kalkıştılar. 1990 yılı başlarında yaklaşık 186 bin Azeri, Ermenistan'dan Azerbaycan'a gitmeye zorlandı. Ekim 1991'de ilk Azeri köyü Ermenilerce ele geçirildi. Hocalı Katliamı da Rus askerlerinin desteğiyle 25–26 Şubat 1992'de Hocalı'ya ulaşan Ermeni kuvvetlerince gerçekleştirildi. Rusya olaylarla ilgisinin olmadığını iddia etse de, Rus ordusuna ait 366. alayın 1991'in sonbaharından beri Ermenilerin safında savaştığı, alaydan kaçan dört askerce daha sonra doğrulandı. 

10 bin nüfuslu Hocalı'da olaylar sırasında yaklaşık 3 bin Azeri bulunmaktaydı. Saldırıda ölenler hakkında verilen resmi rakam 613 kişi olmakla birlikte, katledilen toplam Azeri sayısının 1.300 kişi olduğu söyleniyor. Saldırılar sırasında Hocalı'da yaşayan Ahıska Türkleri de evlerinde yakılarak öldürüldü. Kadın, çocuk ve yaşlılar da dahil olmak üzere siviller katledilmiştir. Katliamın ilk gecesinde sekiz aile bütün fertleriyle öldürülmüş, 700'den fazla çocuk anne ya da babasını kaybetti. Yaralılar ise binin üzerindeydi. Anlatılmaz bir vahşet olan Hocalı katliamını Azerbaycan yönetimi ve Cumhurbaşkanı Ayaz Muttalibov, kamuoyundan gizlemeye çalıştı, hatta Muttallibov Ermenistan'a verilen elektrik enerjisinin ve doğalgazın kesintisine gerek olmadığını öne sürecek kadar da Ruslarla işbirliği içine girdi. 

Ermeni bıçaklarından, kurşunlarından kurtulmayı başaranlar; kadınlar, çocuklar, ihtiyarlar, karlı dağlarda tipi altında Agdam'a gelmeyi başardıklarında çoğunun ayakları donmuştu. Bazılarının ayakları ise kangrenden dolayı kesilmişti.

İbrahim Ali/ Bakü- Dünya Bülteni